POCZĄTKI WINNIC W POLSCE

Uprawa winorośli w Polsce jako chrześcijańskie dziedzictwo chrztu Mieszka

Autor:

Mateusz Słomiński

Zawsze fascynowało mnie wino i jego wpływ na kulturę. Z pewnością jest ono jednym z kilku elementów, który wpłynął na kształtowanie się Europy i jest z nią identyfikowane. Bez względu na światopogląd raczej każdy przyzna, że wino bardzo mocno związało się z chrześcijaństwem przede wszystkim jako element liturgii.

Jeżeli chodzi o Polskę to w historiografii brakuje informacji o uprawie winorośli w okresie przed przyjęciem chrztu. Przede wszystkim nie mamy dowodów w postaci źródeł archeologicznych i pisanych. Prace wykopaliskowe prowadzone w Poznaniu, Gnieźnie doprowadziły do odkrycia pestek winorośli, które pochodziły z drugiej połowy X i początku XI wieku. Największy problem sprawiły pestki odnalezione w Krakowie. Ich datowanie jest bardzo nieprecyzyjne. Dolna granica przypada na X wiek, a górna na XII.

Jedna z hipotez stwierdza powstanie pierwszych winnic po przybyciu benedyktynów tynieckich, którzy zostali sprowadzeni na te tereny w początkach lat 40-tych XI wieku za sprawą Kazimierza Odnowiciela. Bez wątpienia Kraków był pierwszym miastem w Małopolsce, gdzie rozpoczęto uprawę. Moim zdaniem należałoby wiązać powstanie pierwszych winnic w Krakowie z przybyciem chrześcijaństwa i ustanowieniem w Krakowie biskupstwa podczas zjazdu w Gnieźnie.

Nie wykluczone, że pewien wpływ na  Kraków miało państwo wielkomorawskie. Jednak gdyby Kraków przejął kulturę wielkomorawską to ślady pozostałości po winnicach wskazywać powinny na ich istnienie przed X wiekiem. Pestki odnalezione w Poznaniu i Gnieźnie bez problemu można datować na drugą połowę X wieku. Dlatego też początki uprawy winorośli w Polsce należy wiązać z przyjęciem przez Mieszka chrześcijaństwa i nie należałoby się  spodziewać dowodów na istnienie winnic lub jakichkolwiek śladów uprawy winorośli w Polsce za czasów pogańskich.

Przyjęcie nowego kultu zaowocowało przybyciem duchownych, którzy przynieśli ze sobą liturgię mszy świętej, w której bardzo ważnym elementem było wino. Dowodem na wielką rolę kościoła w zaszczepieniu uprawy winorośli jest nie tylko zbieżność chronologiczna odnalezionych nasion, ale też ich lokalizacja, ponieważ odnaleziono je w miejscach najważniejszych ośrodków chrześcijańskiego kultu.

Potrzeba zakładania winnic na terenie państwa wczesnopiastowskiego wynikała raczej z dwóch zasadniczych problemów. Pierwszym z nich była zła komunikacja miedzy państwami. Polska w tamtym czasie była krajem jeszcze bardzo zalesionym, a przeprawianie się przez puszcze było bardzo uciążliwe i utrudniało transport towarów. Mimo to istniały pewne szlaki dzięki którym można było się dostać do kraju Piastów. Lecz w tym momencie wyłania się drugi problem, a był nim mianowicie niedostatecznie rozwinięty handel. Polska tak jak i wiele innych krajów Europy Wschodniej, nie posiadała wystarczająco rozwiniętego handlu, aby móc sprowadzać duże ilości tego trunku.